Ortostatik Hipotansiyon Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
Ortostatik hipotansiyon sorunu ani şekilde otururken ya da yatarken kalkıldığında kan basıncının düşmesi durumudur.
İnsan vücudunun pozisyonunu (duruş) değiştirdiği zaman kan basıncında ani bir düşüş meydana gelir. Bundan kaynaklı olarak da hipotansiyon meydana gelir. Genelde oturma ya da yattıktan sonra ayağa kalktığı zaman olur. Altta yatan sebebe bağlı olarak hipotansiyon geçici veya kalıcı bir durum olabilir.
İçindekiler
Ortostatik Hipotansiyon Nedenleri
Normal zamanda bir insan ayağa kalktığı zaman;
- Kalp atış hızında artış meydana gelir ve kan damarlarını daralır.
- Bu durum kanın bacaklarda toplanmasını önler ve beyinde yeterli miktarda kan alınması sağlar.
Ortostatik hipotansiyon sorunu olan kişilerde;
- Nabzı artmaz ve ayağa kalktığı zaman kan damarlarında sıkışma meydana gelmez.
- Bunun sonucunda kan basıncında düşme meydana gelir. İnsanlarda baş dönmesi, başın çarpması, bulanık görme ve bazen bayılma meydana gelir.
Sorunun meydana gelmesi şeker hastalığı ve bazı ilaçların kullanımından kaynaklı olarak oluşabilir. Bir kişinin uzun dönem yatak istirahatı, gebelik, kalp problemleri, aşırı ısı, dehidrasyon, diyabet, yanıklar, büyük varikoz damarları ve bazı beyin bozuklukları tarzında sorunlara maruz kalması da ortostatik hipotansiyon oluşumuna neden olabilmektedir. Özellikle parkinson ve antidepresan ilaçlarının kullanımı yüksek tansiyon ile hipotansiyona neden olabilir. Bu ilaçlara örnek olarak; kalsiyum kanal blokeleri, beta blokerler, ACE inhibitörleri ve diüretikler verilebilir.
Risk Faktörleri
Ortostatik hipotansiyona yakalanma riskini arttıran etkenler arasında;
- Yaşın artması
- Döngüsel diüretikler
- Belli başlı ilaçların kullanımı
- Kinidin
- Monoamin oksidaz (MAO) inhibitörleri
- Trisiklik antidepresanlar
- Amiloidoz
- Fenotiazin antipsikotik ilaçlar
- Alkol
- Yetersiz düzeyde sıvı alımı
- Addisons hastalığı
- Uzun süreli yatalak kalınması
- Ateroskleroz
- Kalp yetmezliği gelişimi
- Diyabet
- Pernisiyöz anemi
- Çoklu sistem atrofi
Belirtileri
Ortostatik hipotansiyon aşağıda bulunan belirtiler ile kendini belli eder ve aşağıdaki durumlara neden olabilir:
- Beyin oluşan kan akışında hafif ya da orta derecede azalmalar
- Zayıflık
- Baş dönmesi
- Karışıklık, kafa karışıklığı
- Görsel anlama bulanıklık
- Bayılma
- Kısa süreli bilinç kaybı
Bu belirtilerin hepsi ağır beslenme sonucunda ve ağır egzersiz yapılması sonucunda bazı kişilerde daha kötü hale gelebilir.
Teşhis ve Tedavi
Ortostatik hipotansiyon özellikle meydana getirdiği semptomlar ortaya çıktığı zaman teşhis edilebilir. Ayrıca kişi ayakta dururken kanın içinde bulunan basınç ölçümünde azalma olur. Uzmanlar detaylı şekilde klinik muayene ile ve belirtiler ile konu hakkında detaylandırma yapar.
Ortostatik hipotansiyon tedavisi tamamen çözülmesine odaklı olara değişkenlik gösterir. Tam olarak kesin şekilde tedavi altına alınması mümkün olmayan bir durum mevcutsa tedavi süreci belirtilerin yok edilmesine yönelik olacaktır. Tedavisi kapsamında;
Belirtileri Ortadan Kaldırma
Tedavi nedene bağlı olarak uzman doktor tarafından belirlenir. Örnek verilecek olursa;
- Sorunu meydana getiren ilaçların ayarlamalarının yapılması ya da uzman doktor kontrolünde ilaçların alımlarının durdurulması
- Uzun süre devam eden yatak istirahatından kesinlikle kaçınmak. Gün içinde hareket halinde olunduğundan emin olmak, her gün düzenli şekilde fiziksel aktiviteleri yavaş yavaş arttırmak önemlidir.
- Sıvı ve elektrolit alımını arttırarak dehidrasyonun önüne geçmek gerekir.
Belirtileri Yönetmek
Belirtilerin yönetilmesi konusunda kullanılan yaygın yaklaşımlar aşağıdaki detayları içerir;
- Uzman doktor kan basıncını artırmak için reçeteli ilaçların kullanılmasını önerebilir.
- Beslenme konusunda yapılacak değişimler kanın basıncının arttırılmasına ya da aşırı düşük kan basıncının önlenmesine destek sağlar. Beslenme konusunda gerekirse hastanın bir diyetisyenden yardım alması gerekebilir.
Beslenmede yapılacak değişiklikler arasında;
- Tuz alımının arttırılması
- Yemeklerden sonra düşük kan basıncından kaçınmaya yardımcı olabilecek düzeyde az karbonhidrat alımı yapılmalıdır. Az az ve sık sık yemek yemek önemlidir.
- Alkol sınırlandırılması yapılması veya ortadan kaldırılması gerekir.
Destek sağlayabilecek davranış değişiklikleri arasında;
- Bel bölgesine giden elastik çorapları kullanmak
- En doğru oturma pozisyonunda oturma veya ayakta duruş pozisyonuna doğru şekilde geçmeyi öğrenme
- Oturmak veya uzun süre ayakta kalmayı artık bırakmak
Yemek, Su ve İçki Etkileşimi
- Sıvı alımını artırmak önemlidir. Günün ilk birkaç saatinde 3 ile 4 bardak kafeinsiz sıvıların içilmesi gerekir. İdrarın temiz tutulması için gün boyunca yeterli miktarda sıvı alınması çok önemlidir.
- Gün içinde alınacak düzenli sıvı tansiyonun yukarıya çekilmesine yardımcı olacaktır.
- Aşırı alkolden kaçınmak gerekir. Alkol semptomların daha çok kötüleşmesine neden olur. Günde en fazla iki bardak tüketim yapılması gerekir.
- Tuz alımını arttırmak gerekir. Bu detay uzman doktor ile iyice tartıştıktan sonra yapmak önemlidir. Özellikle yüksek tansiyon tedavisi gören kişilerin tuz alımını artırmaması gerekir.
Bu sorun konusunda önemli olan diğer detayların içinde hastanın uzman hekim ile iletişimi de yer alır. Hasta kişiler özellikle uzman hekimin verdiği ilaçları düzenli kullanmalı ve dikkat edilmesi gereken noktalara da dikkatlice uymalıdır. Bu detaylara uyulmazsa yukarıda bulunan risk fatörleri ile karşı karşıya kalmak kaçınılmaz bir son olacaktır.
Kaynaklar
- http://www.msdmanuals.com/professional/cardiovascular-disorders/symptoms-of-cardiovascular-disorders/orthostatic-hypotension
- https://stanfordhealthcare.org/medical-conditions/brain-and-nerves/orthostatic-hypotension.html
- https://www.nature.com/articles/3101855
- http://www.mountsinai.org/patient-care/service-areas/neurology/diseases-and-conditions/orthostatic-hypotension
- https://www.dizziness-and-balance.com/disorders/medical/orthostatic.html